Historia i opis miejscowości
Dobra – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Dobra. Siedziba władz gminy.W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.Dobra leży w północno-zachodniej części powiatu limanowskiego. Znajduje się w centralnej części Beskidu Wyspowego, w dolinie rzeki Łososina i jej dopływu – potoku Porąbka. Zabudowania i pola Dobrej zajmują szerokie w tym miejscu dno doliny Łososiny, oraz dolną część stoków wznoszących się po obydwu jej stronach szczytów Beskidu Wyspowego: Łopień (951 m), Ćwilin (1072 m) i Śnieżnica (1006 m).Przez Dobrą przebiega droga krajowa nr 28, nieczynna już linia kolejowa nr 104 Chabówka – Nowy Sącz z siedmioprzęsłowym wiaduktem, oraz drogi lokalne.W rejonie doliny Łososiny, w której leży Dobra, przebiega granica strefy klimatu Pogórza Karpackiego – typu górskiego i klimatu Beskidzkiego – typu podgórskiego.Klimat jest stosunkowo łagodny, charakteryzują go niewielkie wahania temperatury, umiarkowane wiatry (50% to wiatry zachodnie, czasem dociera tu wiatr halny). Latem opady związane są z gwałtownymi burzami i stają się rzadsze od połowy sierpnia. Średni okres wegetacji roślin wynosi tu ok. 200 dni.Górne partie okolicznych szczytów Beskidu Wyspowego porasta las iglasty (głównie świerk i jodła), natomiast w partiach niższych (las mieszany) dominują buki i jodły. Część stoków jest odsłonięta i wykorzystana pod uprawy.W dolinach, w pobliżu rzeki i strumieni, rosną olchy i wierzby. Na obrzeżach lasów można się natknąć na paprocie, w tym paproć języcznik zwyczajny.Gleby w Dobrej są mało żyzne (klasy III – V) i kamieniste, głównie na podłożu kamienistym, ilastym i gliniastym.Po raz pierwszy o wsi wspomina dokument z 2 sierpnia 1361, w którym wymienieni są jej założyciele – ród rycerski Ratołdów herbu Osoria[7]. Od I połowy XV wieku Dobra kilkakrotnie zmieniała właścicieli, przechodząc w ręce kolejnych rodów szlacheckich, m.in. Raciborzan, Błędowskich, Lubomirskich, Pieniążków i Małachowskich[7][1]. W XV wieku w okolice Dobrej przybyli wołoscy pasterze, którzy zaczęli wypasać swoje stada na stokach Mogielicy, Ćwilina i Łopienia. Większość z nich wyruszyła w dalszą wędrówkę, część jednak osiedliła się w Dobrej i stopniowo zasymilowała z ludnością rdzennie polskiego pochodzenia[7]. Pod zarządem Jana Pieniążka (herbu Odrowąż) w XVI wieku okolica znacznie się zaludniła. Założył on kilka nowych osad i pod koniec XVI wieku w skład tzw. klucza dobrzańskiego wchodziły: Dobra, Jurków, Zadziele, Gruszowiec, Chyszówki, Wola Pieniążkowa i Radomicze. Cały ten majątek został sprzedany hrabiemu wiśnickiemu Sebastianowi Lubomirskiemu w 1584 roku. Lubomirscy nie byli łaskawymi panami – bezlitośnie nakładali na chłopów liczne obowiązki feudalne i często mobilizowali okolicznych chłopów do służby na licznych wojnach, w które się angażowali. Jednak to właśnie tej rodzinie Dobra zawdzięcza budowę kościoła św. Szymona i św. Judy Tadeusza, który w latach 80. XVII wieku ufundował Jerzy Dominik Lubomirski w miejsce poprzedniej świątyni, strawionej przez pożar[8]. Dobra pozostawała w rękach rodu z Wiśnicza przez 127 lat. Wśród właścicieli Dobrej należy również wymienić Stanisława Małachowskiego – marszałka Sejmu Czteroletniego. On jako pierwszy oczynszował chłopów, dając im na własność uprawianą przez nich ziemię w zamian za opłatę dzierżawczą. Jemu również Dobra zawdzięcza pierwszą szkołę ludową, która zastąpiła działającą do końca XVII wieku szkołę parafialną[1]. Na mocy traktatu rozbiorowego z 1772 roku Dobra i cały klucz dobrzański dostały się pod zabór austriacki. W połowie XIX wieku na terenie wsi zarejestrowano dwie wielkie epidemie cholery, które zdziesiątkowały ludność. W listopadzie 1914 roku w Dobrej miały miejsce niewielkie potyczki, które poprzedziły starcie armii austro-węgierskiej i rosyjskiej pod Limanową. W 1960 roku na miejscowym cmentarzu parafialnym został pochowany Leopold Węgrzynowicz – działacz turystyczny, redaktor naczelny miesięcznika Orli Lot, etnograf badający kulturę ludową tych okolic. Na elewacji jego domu znajduje się pamiątkowa tablica, umieszczona przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Limanowskiej.